«Barkatu, baso bat ur besterik ez dut». Askotan entzun eta esan dugu hori beste pertsona baten etxean sartzean edo norbait gurean hartzean.
«Barkatu, baso bat ur besterik ez dut» askotan entzun eta esan dugu beste pertsona baten etxean sartzean edo norbait gurean hartzean. Esaldi hori esatean, ez gara barkamena eskatzen ari baso bat ur besterik ez izateagatik— bat baino gehiago izan litezke —, baizik eta baso bat ur huts izateagatik, zapore gehigarririk gabe. Dastamenaren etengabeko sofistikazioaren aurrean, lehengaiek lotsa mailegatua hartzen dute. Ez daude behar bezain finduak, prozesatuak, disimulatuak. Eta, aldi berean, inoiz baino desiratuagoak, beharragoak eta promozionatuagoak dira krisian dagoen planeta honetan. Ura ez da beste lehengai bat askoren artean: lehen gaia da. Beste edozein edari eskaintzean, baso bat ur eskaintzen ari gara. Are gehiago, edalontzi batean, itxuraz ontzian sartzen den baino askoz ur gehiago dago. How Much Water-en,[i] Flavia Dzodan-en ahots lodi eta lehorrak tearen historia koloniala kontatzen digu, eta te kikara bat edaten dugunean «hogeita hamalau litro ur edateko zorian gaudela» gogorarazten digu. Baina ura isurkarien osagaia izatez gainera, solidoena ere bada. Uraren beste memoria bat dago ura daukan ontzian. Industria-ekoizpeneko prozesuen memoria da, baina baita historiaz haraindiko prozesua baino antzinagokoa, hondorik gabea eta sakonagoa den denborarena ere. Hasierako denbora da.
Anekdota errepikakor hau Tabita Rezaire artistarekin partekatu nuenean Corona Under the Ocean[ii] podcast-sailerako egin genuen elkarrizketan, hark esan zidan ur baso bat beste era batera eskaini beharko litzatekeela, oso bestela: «Bizia ematen duen Lurretik opari bat eskaintzeko pribilegio handia dut, zure izatea, zure gorputzeko zelula eta molekula guztiak elikatuko dituena. Horrela eskaini beharko genuke baso bat ur, baita jaso ere». Tabitaren ahotsa, ura edan aurretik beti eskerrak emateko trebatu dela ere kontatu didana, Astrida Neimanisek eta biok podcast-sail horretarako hurrengo elkarrizketan aipatuko genituen gai batzuei aurreratu zitzaien, orakulu bat bailitzan. Etxean gure gonbidatuei eskaintzeko baso bat ur besterik ez izateagatiko lotsa sozialari dagokionez, Astridak zera esan zuen: «Agian, urte batzuk barru, benetan opari zoragarria eta ederra izango da, ura gai urria izango baita… edo edateko ura, behintzat. Eta uste dut hau oso argigarria dela urak gure bizitzan nola funtzionatzen duen: alde batetik erabat ahaztuta eta gutxietsita dago (oraingoz), izaki bizidun guztiei bizia ematen dien arren eta, aldi berean, gai preziatuena da».
Hitzek ur tantak gogorarazten dizkidate, gorputz batetik bestera igaro eta aldatu egiten dira. Ideia hau Tabita Rezaireren gorputzetik dario. Haren hitzak uraren oroimenera itzultzen dira behin eta berriz, uraren logikak imitatuz: «Orain zure gorputza den ura, beharbada, lehen ibai bat zen, beharbada lehen ozeanoaren zati bat zen. Hiltzean zure urak lurrari itzuliko dizkiozu, gero berriro lurrundu eta agian euria egingo du edalontzi baten barruan, norbaitek edango du eta pertsona hori bihurtuko da. Agian hori izango da haren bidea, arbaso batzuek eta zuk ur bera izatea eraginez. Hain da ederra! Auskalo zer jasan behar izan duten zure barruko ur hauek guztiek. Dugun memoria gisa bizi izan dira, urak memoria baitu». Astridak uraren transmutazioari helduko dio berriro bere gertaera posible ugarietako batekin, nola gutako baten listuaren tanta hautemanezinek planeta hainbat modutan gurutza lezaketen beste bat dagoen lekura iritsi eta berriro konektatu arte, ozeanoak zeharkatzen dituzten zuntz optikozko kablerik gabe. Urak nire gorputzean zehar dabilen Isabelle Stengersen ideia bat gogorarazten dit, nik beste gorputz batzuetan zehar ibilarazten dudana Siegmar Zachariasek nirekin partekatu eta handik urte batzuetara.[iii] Ez dira elkarrekin lan egiten duten pertsonak ideien bizitza garatzen dutenak: ideiek garatzen dute pertsonen arteko lana eta bizitza komuna.
Ura, bere itxura guztietan —kontzeptu gisa, bitarteko eroale eta konektore gisa, materia partekatu gisa—, harremanetan jartzen ditu aditz-denbora oso desberdinetan urari buruz pentsatzen duten pertsona guztiak.
Urak badu ideien antza ere: biek oso erraz gainezka egiten dute dauzkaten ontzietatik. «Urarekin pentsatzea», Astrida Neimanisen proposamenak —gure elkarrizketari izena eman ziona—, hain zuzen ere, jasotako kategoriak eta pentsatzeko moduak gainezka egitea dakar. Hizkuntzak gauzen arteko harreman mota asko ahalbidetzen dituen arren, ekitaldien ulermen lineala, progresiboa, inposatzen digu. Jakin nahiko nuke hitzezko linealtasun hori ikasi egiten den ala hartzen dituen itxurak ere hierarkizatzen dituen hizkuntza bati datxekion, eta —esate baterako— saiakera poesiaren gainetik lehenesten duena, beste modu askotara hitz egiten duen mundu bat pentsatzerakoan —eta sentitzerakoan—. Ibaiadarren bokale gisa gogoratzea gustatzen zaidan elkarrizketa batean, ontologiaren krisia eta haren kategoria itxi estatikoak —gauzak ustezko esentzia batetik lotzen dituztenak, eta ez etengabeko bilakaera batetik— partekatu nituen Astridarekin gure topaketaren hasieran. Uste dut urak ontologia erlazionaltzat hartzera gonbidatzen gaituela ontologia. Zerbait dena beste gauza batzuekin erlazionatzeko moduagatik bakarrik izan daiteke den hori. Gure gorputza ehuneko hirurogeita hamarean ura dela esaten dugunean, hori egia da. Noski baietz. Baina zientzia eskoletan ez digute pentsarazten: nondik dator ura? Eta nora doa? Eta zer egiten du hari heltzen diogunean? Ur-gorputza gauzei eusten dien zerbait da, eta gauzei eusten diena beste gauza batzuei dagokienez. Bai, egia da denok gara ur-gorputzak, baina hau ere gure aurreko ur-gorputz guztiekin eta gure ondoren etorriko diren ur-gorputz guztiekin nola erlazionatzen garen beste era batera pentsatzeko gonbita ere bada […] Beste ontologia eta kosmologia batzuek mendebaldekoek baino hobeto ulertzen dute hori. Ura bizia da. Urik gabe ez dago bizirik. Gauzarik hutsalena eta magikoena da aldi berean».
Ur-gorputzek sortzen duten ontologia erlazionalak Tabita Rezairerekin izandako aurreko elkarrizketara narama. «Ur-gorputzaren» adigaia bere pentsamendu-korronte animistaren barruan sortu da.
Arbasoen memoria asko daramagu gure baitan, ura garenok. Eta memoria hau gure urei kantatuz irar dezakegu, haiek mugituz, biziagotuz, biziz betez beste gorputz batzuekin elkarreraginean ari garenean. Eta hor dago elkarrizketa. Hori da harremana: ur-loturak dira. Ozeano batean sartzea bezala da, zurea baino handiagoa den ur gorputz batek eusten, elikatzen eta babesten zaituelako sortzen den sentimendua. Gauza bera gertatzen da pertsona baten urarekin […] Zuhaitz bat ur gorputz bat da, lore bat ur gorputz bat da, animalia bat eta intsektu bat ur gorputzak dira. Ozeano txikiak bezala gara lurrean atseden hartzen.
Tabitaren azken esaldiak «hiper-itsasoan» pentsarazten dit, Astrida Neimanisekin lotzen dudan kontzeptua, horren inguruan Diannak eta Mark McMenaminek aurretik teorizatu badute ere. Hiper-itsasoa lehorrean dagoen itsasoa da. Gorputz askotan dabil, baita gurean ere.
Lehorreko bizitzak eusten dio sare-itsaso horri, eta haren uren mugimenduak bat egiten du ura duten eta hedatzen duten gorputzen mugimenduarekin. Sareko itsasoa da, eta ur-hodiak adabegitik adabegira eraikitzen dira. Astridak eta biok orduko hartan hiper-itsasoaz ia hitz egin ez bagenuen ere, gerora klub bateko pistan gure ur-botilaren inguruan dantzan ari diren pertsonekin partekatzen dugunean ematen diren elkartasun-logikak adierazten lagunduko zidan tresna izango zen, deshidratatutako eta soinuaren propietate amniotikoek mugitutako gure gorputzen hiper-itsasoa leheneratuz.
Ur-gorputzez kontzeptu filosofiko gisa pentsatzen hasi nintzenean, gauza bat bururatu zitzaidan: urari buruz objektu bat balitz bezala hitz egiten dugu, gauza bat balitz bezala. Uste dut gure ingeles hizkuntzak iradokitzen duela gauza bat dela, substantibo bat dela, etxea, txakurra, ordenagailua edo bizikleta diren bezala. Baina ondo pentsatuta, ez dago gorputz mota bat bezala instalatzen ez den urik. Ez dago Astrida, edo Sonia, edo kafe kikara bat, edo Ozeano Barea, edo euri hodei bat, edo arnasa, edo izerdia, edo gernua bezalakoa ez den urik. Ura inoiz ez da ura besterik. Horretaz pentsatzen hasi nintzenean, harreman-ontologien ideia osoa agertu zen, alde batetik, baina baita ura, ezberdintasunen sortzaile gisa, hain garrantzitsua bihurtu zenean ere. Ura halako oximorona da, edo halako paradoxa… Izan ere, denok planeta honen inguruan dabilen ur beraz eginda gauden bitartean —eta horrela izan da milioika urtez eta ur bera izaten jarraituko du beti—, urak gorputz berri bat aurkitzen duen bakoitzean aldatu egiten da. Eta gainera beti behar du gorputz bat. Gorputzek ura behar duten bezala, urak gorputz bat behar du. Hau izugarria da.
Astridaren hitzek eta gauzak elkarrekin konektatzeko moduak erakusten dute urarekin pentsatzea ez dela urari buruz pentsatzea. Urarekin pentsatzea haren logika materialak eta hidrologikoa kontuan hartzea da.
Urak hautsa gogorarazten dit. Jusi Parikkak «ez-gauza» gisa aipatzen du hautsa. [iv] Hautsa elementu amorfoa da, ihes egiten duena, ezin helduzkoa, erabat garbitu ezin dena. Ukitzen dituen gorputzak hautsezko gorputz bihurtu gabe, beste gorputz batzuk behar ditu agertzeko, eta gainazal guztietan jalkitzen da aldi berean agerraraziz eta desagerraraziz. Hauts-partikula bakoitzak, ur-tanta bakoitzak bezala, informazio baliotsu ugari du. Biekin dut zatiak osotasuna modu integralean biltzen duen sentipena. Jusi Parikkak honela definitzen du hautsa: «Materialaren eraldaketa eta zirkulazioaren gutxieneko entitate antzemangarria». Agian, ura ere bizitzaren eraldaketarako eta zirkulaziorako lehen entitate gisa defini daiteke. Hautsarekin gertatzen den bezala, urari ere ezin zaio heldu, ez eskuekin, ez hitzekin. Biekin unibertsoaren oroimena agertzen da lurrean. Izarren hautsa, agian bizi garen planeta honetara ura ekarri zuten meteoritoen parte zen, eta hemen bizitza ez da jada ziurtzat jotzen, zalantzazkoa bihurtu da oso. Nahiz eta hor dauden gauzak balira bezala hitz egin haietaz, urak eta hautsak ingurune baten antza dute objektu batena baino gehiago. Oso modu intimoan erlazionatzen dira egoera askotan. Baita orain ere, idazten ari naizela. Eta ez testua sortu bitartean kafea edan eta hautsa pilatzen delako, baizik eta darabildan ordenagailua hautsaren eta uraren historia ikusezinari lotuta dagoelako. Teknologiaren epika historikoari eta haren gainazal garbiari loturik datorren immaterialtasun-irudipenak ezkutatu egiten ditu ekoizpenaren baldintza toxikoak.
Hautsa eta ura prozesu horren parte dira, nahiz eta posizio eta leku oso desberdinetatik egin. Biak gertaera berean elkartzen dira berriro, espazio garbietan nork lan egiten duen eta espazio horiek garbitzen nork lan egiten duen galdetzean. Urari esker, badirudi hautsa desagertu egiten dela denbora-tarte labur batez. Hautsa uraren oroimenean urtzen da.
Materiaren memoria eta historiak bultzada izateari utzi eta joera bihurtu dira, ia manierismo intelektual. Materialen bidez ontologia erlazional batetik pentsatzeko ohitura partekatu nuen Astrida Neimanisekin. Ez nion hautsaz hitz egin, baina bai teknologiako mineralez eta gure gailu elektronikoen denbora sakonaz.
Urak gogorarazten dit orobat telefono hau ez dagoela material horiekin bakarrik egina: aita lanez ere. Kontua ez da bakarrik Kongon koltana lurretik ateratzen dela. Izan ere, gogor lan egin duten gorputzak daude, eta gauzak elkarrekin jarri dituzten hatzak. Eta lehen izerdiaz, pixaz eta bizitzaz hitz egiten bagenuen… ur horiek guztiak benetan kontuan hartzen ez ditugun gauzetara ere iristen dira. Bada ekologia politikoan aipatzen den zerbait, edo uraren iraunkortasunari buruzko beste ikerketa zientifiko eta sozial mota batzuetan, ur birtuala esaten zaiona. Adibidez, jeans urdin pare batek ur birtual kopuru hori guztia dauka, eta ekoizpen-prozesuetan erabili den ur guztia hartzen da kontuan. Hala ere, ur birtualak ez ditu kontuan hartzen giza lanaren, lan ez-gizatiarraren eta literalki estutu diren gorputz guztien lan guztiak. Gorputz bat nola zukutzen duten imajinatzen, bizia nola ateratzen dioten, beste bizitza batzuen onurarako. Eta oraindik ez dugu ur birtual mota hori kontuan hartu, ura bizia dela pentsatzen dugunean.
Astrida Neimanisek aipatzen duen uraren birtualtasuna materiala eta erreala da. Adimena urari aplika diezaiokegun kontzeptu bat ote den galdetzen diot neure buruari. Materiari buruzko giza ezaugarriak aplikatzeak giza salbuespena indartzen jarraitzen du. Eta, aldi berean, zerk pentsarazten digu adimena gizakien kontua baino ez dela? Adimenak berriro ateratzen du hautsa azalera. Hauts partikula adimendunak imajinatzen saiatzen ari naiz, «airean txikoria-belarraren haziak bezain kaltegabe hegan ibiltzeko diseinatuak, datuak denbora errealean bildu eta transmititzen».[v] Hauts adimenduna teknologia hipotetikoa da oraindik, baina bere aplikazio ugarietako bat klimaren kontrola izan daiteke. Ulertzen ditut gaindiezina dirudien krisi klimatiko batean klima manipulatzearen onurak eta abantailak. Eta hala ere, kezkagarria iruditzen zait. Astridak esango du klima gorputz batzuetan eta besteetan oso modu desberdinean gertatzen den zerbait dela.[vi] Klimak arraza, klasea eta generoa ditu. «Not all bodies weather the same».[vii]
Ontologia erlazionala uraren bidez pentsatzea fluidoen mekanikaz ohartzea da, berezkoak dituen eta beste material batzuekin partekatzen ez dituen propietateez. Astridari interesatzen zaio
uraren propietate kimikoa, zeinaren bidez ia edozer gauza disolba baitezake. Ura disolbatzaile unibertsal gisa izendatzen da batzuetan. Horrek esan nahi du ontologia erlazionalean uraren bidez pentsatzea eta karbonoaren edo zuraren bidez pentsatzea oso desberdina dela. Urak bere baitan zerbait hartzen duenean, desagerrarazi eta disolbatu ere egin dezake. Ez betiko, baizik eta oso bestelako zerbait bihurtzeko baizik.
Bere baitan gauzak disolbatzeko propietate horrek ura artxibo bihurtzen du, non ahanztura memoria bezain garrantzitsua den. Greziar mitologian, Lete ibaiko urak edateak memoria ezabatzen zuen erabat. Badirudi Mnemosine ibaiko urak edateak guztiz kontrakoa eragiten zuela: omniszentzia egoera bat, gauza guztien oroitzapen absolutuari esker.
Oso erromantikoa da uretan eta ozeanoan pentsatzea, adibidez, existitu den guztia gordetzen duen zerbait bezala, behin betiko artxiboa delako. Baina, aldi berean, urak gauzak disolbatu ere egiten ditu, gauzak uretan desagertu egiten dira, hautsi egiten dira eta halako eran disolbatzen dira, non ezin ditugun ukitu ere egin […]. Uste dut zalantzan jartzen duela oroimenean pentsatzen dugun modua, dena gogoratzerik izango ez bagenu bezala, ura artxibo bat bezala pentsatzeak irakatsiko balit bezala ezin diogula guztiari eutsi. Batzuetan, beharrezkoa da gauzak desegin eta beste leku batera joaten uztea, berriro ez jasotzeko.
Astrida Neimanisek egiten dituen galdera askok memoriaren politikekin dute zerikusia, ahazten ari garen historiekin, baita gertatzen diren bitartean ere, eta ezagutu, gogoratu eta transmititu behar ditugun historiekin. «Batzuetan, oso gogor lan egin behar izaten dugu sakonetik ateratzeko, hain baitaude desintegratuak, hain deseginak… ezen ezagutezinak bihurtu baitira». Christina Sharpek, zeinaren lana Astrida Neimanisi esker ezagutu nuen —eta zeinarekin beste podcast sail baterako elkarrizketa bat izateko aukera izango bainuen—,[viii] sakonetik berreskuratzen du beltzen aurkakoen, indarkeria arrazistaren eta kolonialaren historia izugarria, itsasoetan eta ozeanoetan gertatu dena eta gertatzen jarraitzen duena. Christina Sharpek gertakizun horiek kontatzeko erabiltzen duen «wake»[ix] nozio itzulezin eta polisemikoak agerian uzten ditu itsasoetan bizi diren eta lehorrean jarraitzen duten zauri sakonak. Horietako batzuk olerki baten itxura hartzen dute Koleka Putumaren Collective Amnesia liburuan.[x] Atlantiko beltza Mediterraneoan nola luzatzen den eta nola irauten duen, uretan —beti ur gainean eta beti urpean— bidaiatzen duen indarkeriari buruz Carola Racketerekin izandako elkarrizketa baten parte izango zen.[xi]
Gure elkarrizketa prestatzeko Astridak nirekin partekatu zuen testu batean, ura «sentimenduen artxibo queer» gisa aipatzen du.[xii] Dokumentuen, grafikoen eta estatistiken ondoan, sentimenduak sartu behar ditugu memoriaren politiketan. Traumaren erako sentimendu kolektiboek —irudikatu ezinak eta itxura batera erregistrorik gabeak—zalantzan jartzen dute artxiboaren nozioa bera. Sentimenduak olatu bat bezala gorputzetan zehar nola mugitzen diren pentsatzen dut. Denborazkotasuna egutegietatik eta zenbakietatik kanpo dago. Urrun zirudienaren esperientzia itzultzen digute, gogoratzen ez genituen gauzak agerrarazten dituzte berriz ere. Oroimena eta ahanztura leku berean uztartzean, urak krisian jartzen ditu giza krononormatibitatea eta denbora planetarioaren kontzepzio estratigrafikoa ere. Uraren garaiak denak batera gertatzen dira, olatuen eta mareen mugimenduak neurtuta. Gure planetak ur gehiago du lurra baino.
Feminismoak denboraren ikuskeran sartu ditu olatuak. Feminismoaren lehen, bigarren, hirugarren eta laugarren olatuaz hitz egiten da. Denboren aldiberekotasuna sortzen duten arren, zenbakiak bat etortzearen aurkakoak dira, eta feminismoaren garapen hierarkiko, progresibo eta ia teleologikoa azpimarratzen dute. Baina olatuetara beren logika materialetatik hurbilduz gero, Astridak dioen bezala, posible da feminismoa bere paradigma historikoaz kanpo ulertzea.
Feminismoa benetan uhinetan badator, horrek esan nahi du ozeano bat edo gorputz handi bat dagoela, edo zerbait itsasertzera iristen ari dela, arrasto bat utziz, itsasora itzuliz, berriz ere arrasto bat utziz, gero itsasora itzuli eta berriro atereaz… Askoz ziklikoagoa da, askoz ere errepikakorragoa. Bide bat aldatzen ari da, agian kostaldea, oso, oso pixkanaka, forma emanez, agian hoberako, agian okerrerako.
Olatuen benetako mugimenduak dauden feminismoen aldiberekotasuna ulertzen laguntzen digu. Are gehiago, guztietan batera igeri egin daiteke. Olatu batek aurrekoari eta hurrengoari buruz daraman memoriagatik, baina baita feminismoaren edozein olatutara itzul daitekeelako ere, testuinguru jakin batean dugun egoeraren arabera. Olatu feminista gehiago sortzen jarraitzeak ez du esan nahi, inola ere, aurrekoek planteatzen zituzten arazoak desagertu direnik. Ezta proposatzen zituzten konponbideak gertatu edo funtzionatu dutenik ere. «Ezer ez da aldatu emakumeen aurkako indarkeriari dagokionez […] Etxeko lanak, ordainsari-berdintasuna, arrazakeria, kolonialismoa, kapazitatismoa, klasismoa —beti gai feministak—, ez dira hobetu olatuek aurrera egin ahala».
El movimiento real de las olas nos ayuda a entender la simultaneidad de los diferentes feminismos que existen. Es más, es incluso posible nadar en todas ellas a la vez. Por la memoria que una ola transporta de la anterior y de la siguiente, pero también porque es posible volver a cualquiera de las olas del feminismo dependiendo de nuestra situación en un contexto concreto. Que sigan surgiendo más olas feministas no significa en absoluto que los problemas que las anteriores planteaban hayan desaparecido. Tampoco que las soluciones que proponían hayan sucedido o funcionado. «Nada ha cambiado en términos de violencia contra las mujeres […] El trabajo doméstico, la igualdad de remuneración, el racismo, el colonialismo, el capacitismo, el clasismo, que son siempre cuestiones feministas, no han mejorado a medida que las olas han progresado».
Hidrofeminismoaren nozioarekin, Astrida Neimanisek uretik ikastea proposatzen du, eta urak bustitzen dituen bizitzak nola konektatzen dituen. Feminismoaren esperientzia bera olatuen joan-etorriko mugimenduaren antzekoa da, eta oraindik jaramon egitea eta konpontzea premiaz eskatzen duten arazoak ekartzen ditu ur-bazterrera.
Hara zer den hidrofeminismoa: arreta handia jartzea urari, ura zer den, nola mugitzen den, nola jokatzen duen, nola konektatzen den, haren ontologiei, etikari, harremanei, eta geure buruetan ura bagina bezala pentsatzeko erabiltzea […]. Oso errotuta dago, ez da ideia abstraktua. Inguruan ikusten eta sentitzen ditudan benetako uretan oinarritzen da. Feminismo mota oso sentsoriala da, oso haragiduna. Baina uretatik ere ikasten du nola gauden denok konektatuta gorputz gisa.
Urak lotzen gaituen moduak hizkuntza gainditzen badu ere, narrazio-lerroak ur-gorputzen arteko ur-hodien sare amaigabe bihurtuz,
urak beti behar du gorputz bat eta beti hartzen da modu ezberdinean. Desberdintasuna ere bada beti. Feminismoak irakasten dizkigun ikasgaien artean, zein da garrantzitsuagoa nolabait lotuta gaudela ulertzea baino? Onerako edo txarrerako, elkarri eragiten diogula eta besteek eragin egiten digutela. Urak hori erakusten digu.
Denok gaude konektatuta, baina ez modu berean, edo gure posizioa ez da beste gorputz batzuenarena bera konexio-fluxu oparo eta iheskor horretan. Onlineko hitzaldi batean,[xiii] Astrida Neimanisek oso gauza garrantzitsua bat azpimarratu zuen: hiperkonexio hori nola egiten den eta nortzuk baliatzen diren benetan hiperkonexioaz. Elkarri lotuta egoteak ez gaitu berdin egiten. Gorputz guztiek ere ez dute berdin izerditzen. Konparazio aizunen arriskua Elizabeth Povinellik ere aipatu zuen Corona Under the Ocean podcast-sailaren ondorengo elkarrizketa batean.[xiv] Konparazio engainagarrien arrisku ugarietako bat da, hain zuzen ere, beti on egiten diotela gezurrezko paralelismoa ezartzen duenari, desberdintasun beharrezko eta deserosoak agerian uzten dituzten ñabardurak desagerrarazten dituen halako intimitate bat agerraraziz. Hala ere, Astrida Neimanisek urari buruz aipatzen duen intimitatea alde nabari horretatik eta hori dela kausa gertatzen da. «Intimitate hori eta denok batera putzu handi bat izatea ez dira gauza bera […]. Urak modurik sakonenean erakusten dit harremana desberdintasunaren barruan. Eta hori da hidrofeminismoaren bihotza osatzen duen muina».
Gure elkarrizketan Elizabeth Povinellik azpimarratu zuen ezin dela bereizi mendebaldeko ezagutza deritzoguna kolonialismotik eta haren historiatik. Harren ohartarazte arretatsuak gorputza ematen dio lehen susmo kritikoa zenari, ezagutzaren eta estraktibismoaren arteko harremanarekin zerikusia duena, ezagutzarekin zerikusia duena, berez ona den zerbait den aldetik, jakiteko eta epaitzeko eskubidearekin, aldi berean eskubide absolutu eta partzial gisa, «dakigun» edo «ezagutzen den» horrekin itzulerarik edo trukerik ez izatearekin, eta gauza askok, trukean ezer eman gabe, haietaz jabetzen den ezagutza batek ez ezagutzeko eskubidearekin. Astrida Neimanis jabetzen da desberdintasun horretaz eta elkarrekikotasunik ezaz ere. Gizatiartu nahi izan gabe, uraren nahiez galdetzen dio bere buruari, zer nahi duen, zer behar duen. «Nola alda ditzaket, feminista eta gorputz urtsua naizen aldetik, nire praktika eta jokabidea urak behar eta nahi duenari erantzuteko? Uste dut horrek ingurumen-etika desberdin batera naramala».
zan ere, urarekin pentsatzea, urak berarekin eraman gaitzan utzi gabe, bere energiarekin eta edertasunarekin, baina baita bere toxikotasunarekin eta utzitako indarkeriarekin ere, eragin praktiko gutxiko ariketa intelektual bihur daiteke. «Urarekin pentsatu behar badut, eta hartatik ikasi, feminismoa urtsua izan dadin esparru teoriko bat garatuko badut, feminismoak urari zer zor dion ere aztertu behar da. Zer itzuli behar die feminismoak ideiak ateratzen dituen gorputz urtsu guztiei?». Tabitaren ahotsa berriro agertzen da, uraren eta Astridaren hitzen gainean zirkulu formako uhinak sortzen dituen oihartzun gisa. Arnasa hartzen ikastean, anfibioak izateari uzten diogu, urarekin dugun harreman estuaz ahazten gara. «Kontzienteki pentsatuko bagenu zer den bizirik egotea, zer den bizia ematea, gure urak beste era batera tratatuko genituzke, nahiz gure umetokiko urak, nahiz ibaietakoak, ozeanoak edota baso bat ur; nola edaten dugun, ura nola tratatzen dugun, halaxe tratatuko gaitu berak ere gu».
[i] «How Much Water» Flavia Dzodan ikertzaile eta idazlearekin egindako atala da. Eva Hoonhout artistak, 2021ean egindako eskultura-lanaren zati gisa, antolatu eta enkargatutako If I knew time as well as you do podcast-sortakoa da. Podcast hori Spotify plataforman entzun ahal izan nuen, baina ez dago jada entzungai, eta ez dut kontsulta daitekeen beste estekarik aurkitu.
[ii] 2020an TBA21–Academyk eta Art Institute de Baselek ekoitzitako Corona Under the Ocean podcast-sailaren gidari eta editorea izan nintzen. Podcast horiek hainbat diziplinatako gonbidatuekin izandako elkarrizketen emaitza izan ziren, Covid-19ak eragindako pandemiaren krisiak ozeanoaren ikerketan nola eragin zuen, eta horrek ozeanoan eta haren barruko izaki biziengan izan zituen ondorioak osotasunean aztertzeko. Ondokoak izan ziren parte-hartzaileak, hurrenez hurren: Greg Dvorak, Marah J. Hardt, Cynthia Chou, Tabita Rezaire, Astrida Neimanis, Filipa Ramos, Camila Marambio, Elizabeth A. Povinell, Carola Rackete eta Su Hu Hsin.
[iii] Siegmar Zacharias-ekiko elkarrizketa hori 2019an egin zen. «Visceral Thinking» izenburupean, gero eta handiagoa den Promise No Promises! podcast-artxiboaren parte da, Institute Art Gender Nature FHNW Academy of Art and Design-ek Baselen ekoitzia.
[iv] Dust and Exhaustion, The Labor of Media Materialism Jusi Parikka idazle eta hedabideetako teorikoaren testu bat da, Ctheory-k 2013an argitaratua. Materia eta objektuak harreman-sistema gisa gaiaren inguruko nire ibilbide luzeko komisariotza-ikerketaren parte dira haren hautsaren analisiak.
[v] Esaldi hau aurreko oharrean aipatzen dudan Jusi Parikkaren testukoa da.
[vi] Astrida Neimanisek, Christina Sharpe-ren eta feminismo beltzaren lanaz ari dela, honela dio: «climate» eta «weather» ez dira gauza bera. Azken hori soziala, politikoa, ekonomikoa eta kulturala da. Gure solasaldian, «weather» eta «climate»-ren arteko aldea funtsezkoa izan zen Astridak Covid-19ak sortutako pandemiari buruz egindako hausnarketetan.
[vii] Gure elkarrizketa prestatzeko, Astrida Neimanisek «Weathering» partekatu zuen nirekin, 2018an Jennifer Mae Hamiltonekin idatzitako testu bat, Feminist Review argitalpenerako. Testu horretan, honako hau idazten dute biek: «Not all bodies weather the same; weathering is a situated phenomenon embedded in social and political worlds».
[viii] Christina Sharpe idazle eta akademikoarekiko elkarrizketa 2020. urtearen amaieran egin zen, eta haren ondorioz «Being in the Wake» podcasta sortu zen, hamar podcasteko Feminism under Corona sailaren zati bat, Promise No Promises! artxiboaren barruan. Institute Art Gender Nature FHNW Academy of Art and Design-ek ekoitzi zuen Baselen.
[ix] In the Wake. On Blackness and Being Christina Sharperen ikerketa zabala eta pentsamendua jasotzen dituen liburuetako bat da. Duke University Pressek 2016an argitaratua, funtsezko irakurketa izan zen Christina Sharperekiko elkarrizketa prestatzerakoan.
[x] Feminism under Corona podcast sailaren azken atala, «Writing with all your senses» izenekoa, Koleka Putuma poetarekin izandako elkarrizketa bat izango zen, 2021eko urtarrilean egina. Koleka Putumaren poesia Lúa Coderch artistaren bidez ezagutu nuen, haren Amnesia Colectiva liburua oparituko baitzidan, Traficantes de Sueños argitaletxeak 2018an gaztelaniara itzuli eta argitaratua.
[xi] «Political Action, Political Imagination» Carola Rackete ekintzaile politiko eta itsasontziko kapitainarekin izandako solasaldiaren izenburua da, eta Corona Under the Ocean podcast sailaren zati.
[xii] Astrida Neimanisen «Water, a Queer Archive of Feeling» 2017an Vienako Thyssen-Bornemisza Art Contemporary-Augarten-en egin zen izen bereko Tidaletics erakusketaren katalogoaren parte da, Stefanie Hesslerrek TBA21-Academyrentzat komisariatua.
[xiii] Astrida Neimanisen «We are all at Sea» onlineko hitzaldia Riga International Biennial of Contemporary Art RIBOCA2rako Care programa publikoaren parte izan zen 2020an. Astridaren aurkezpen hau elkarrizketa egin eta hilabete batzuetara aurkitu nuen.
[xiv] Elizabeth A. Povinelli teorialari, zinemagile eta antropologoarekiko «The colonial conditions of Western knowledge» elkarrizketa 2020ko irailean egin zen, Corona Under the Ocean podcast sailaren zortzigarren atal luzeari itxura emanez.